Bartolomeo Fazio’nun Jan van Eyck Hakkında Yorumları
Bartolomeo Fazio’nun Gözünden Sanatın Zaferi: Jan van Eyck
Cenovalı bilgin Bartolomeo Fazio’nun, 15. yüzyılın ortalarında Aragon Kralı V. Alfonso‘nun Napoli sarayında görevlendirilmiş, o dönemin sanatına ve sanatçılarına büyük bir hayranlık duyan önemli bir figür olduğunu belirtmek gerekir. Kendisi, o dönemin önde gelen ressamlarından Jan van Eyck ve Rogier van der Weyden gibi isimler üzerine yazdığı kitapla tanınır.
1456 yılında kaleme aldığı “Meşhur İnsanlar Hakkında” adlı eseri, dönemin öne çıkan sanatçılarından Jan van Eyck ve Rogier van der Weyden’in yanı sıra Gentile da Fabriano ve Pisanello gibi ressamların da portresini sunar. Fazio, özellikle Jan van Eyck‘i (kendi metninde Galyalı Jan olarak adlandırır) teknik ustalığı ve akademik başarıları sebebiyle övmüştür.
Napoli Sarayında Sanatın Etkileyici Yansımaları: Jan van Eyck
Jan van Eyck‘in Napoli’deki eserlerini inceleme fırsatı bulan Fazio’nun, sanatçının yenilikçi tekniklerine olan hayranlığı, eserlerinin o dönemdeki takdirini ve bilimsel katkılarını vurgular. Ne yazık ki, Fazio’nun dönemde gördüğü tüm Jan van Eyck eserleri günümüze ulaşmamıştır.
Galyalı Jan, çağının önde gelen sanatçılarından biri olarak değerlendirilmiştir. Sadece resim alanında değil, geometri ve diğer sanat dallarında da eğitimliydi. Bu yüzden, antik yazarların metinlerinden renklerin özellikleri hakkında bilgi edinerek ve Plinius gibi kaynakları okuyarak, sanat alanında birçok yeniliğe ve keşfe öncülük ettiği düşünülüyor.
Özellikle Kral Alfonso’nun özel dairesinde yaptığı resimler övgüye değerdir. Onun eserlerindeki zarafet ve alçakgönüllülükle resmedilen Meryem Ana, göz alıcıdır. Resmettiği olağanüstü güzellikteki tasviri, yaşamın mucizevi kutsallığını yansıtırken, resimleri de sanatsal anlamda büyüleyicidir. Özellikle Yeremya’nın kitapları, detaylarda gizlenmiş, yaklaşıldığında fark edilen bir sanat harikasıdır.
Aynı eserin dış kısmında ise Battista Lamellini’nin şaşırtıcı güzellikteki resmi, sanki sadece sesinin eksik olduğunu hissettirircesine gerçekçi bir portreyle birleşmiştir. Prensi Philippe’in dünya haritasını betimleyen eseri ise olağanüstü bir şekilde detaylı ve gerçekçidir. Günümüzde bu tarz bir eserin eşi benzeri yapılmadığı düşünülmektedir.
Ottaviano della Carda’nın Koleksiyonu
Ottaviano della Carda’nın koleksiyonunda bulunan resimler, sadece yerleri ve kıtaları temsil etmekle kalmaz, aynı zamanda bu yerler arasındaki mesafeleri de ölçmeyi mümkün kılar. Bunun yanı sıra, della Carda‘nın sahip olduğu diğer güzel eserler arasında dikkate değer parçalar bulunmaktadır. Örneğin, banyodan çıkan kadınların vücutlarının örtülü olduğu ancak aynadaki yansımasıyla sırtlarının ve göğüslerinin göründüğü figüratif tasvirleri bu koleksiyonun parçaları arasındadır. Resmin detaylarında, odaklanılmış bir el lambası, terleyen yaşlı bir kadın, suyun içinde oynayan bir köpek ve uzaklık duygusu uyandıran atlar, insan figürleri, dağlar, ormanlar, küçük köyler ve şatolar yer alır.
Bu eserler arasında, gerçek bir aynayı andıran, içindeki her şeyi titizlikle yansıtan bir aynadan daha güzel bir şeyin resmedildiği görüşü hakimdir. Ayrıca, della Carda’nın diğer eserleri olduğu söylense de bu konuda tam bir bilgiye sahip değilim.
Kaynak: “Bartholomaeus Facius’un ‘De Viris Illustribus‘ adlı eseri, M. Baxandall tarafından çevrilmiş ve Vatikan Kütüphanesi’nde bulunan on beşinci yüzyıl el yazması kaynaklıdır (Journal of the Warburg and Courtauld Institutes XXVII, 1964).”
