Pisuvar “Çeşme” Eseri İnceleme “R. Mutt”
“Çeşme” (Fountain), 1917 yılında Marcel Duchamp tarafından yapılmış bir düşünür sanat eseridir. Eser, bir pisuvarın üzerine yazılmış “R. Mutt 1917” yazısını taşıyan bir porselen lavabo üzerine monte edilmiştir.
Duchamp, “Çeşme” eserini, bir gösteri olan Armory Show’a göndermiş, ancak sergi yöneticileri eseri sergiye almayı reddetmişlerdir. Bu nedenle, eser ilk olarak olduğu gibi bir pisuvardan oluşan bir sergi için kullanılmıştır.
“Çeşme” eseri, Duchamp’ın sanat dünyasındaki yerini belirleyen en önemli eserlerinden biri olmuştur. Eser, Duchamp’ın “Ready-made” (hazır mamul) kavramını tanımlayan ilk eser olarak kabul edilir ve sanatçının, bir nesnenin doğal işlevinden koparılarak, sanatsal bir nesne olarak kullanılması fikrini ortaya koyar. Bu fikir, daha sonra Dadaizm ve yüzyılın sonlarında da Yeni Kavramsal Sanat hareketlerinin temelini oluşturmuştur.
“Çeşme” eseri, bugün New York’taki Museum of Modern Art (MoMA) müzesinde bulunmaktadır. Eser, sanat tarihinde önemli bir yere sahiptir ve Duchamp’ın sanat anlayışının önemli bir örneği olarak kabul edilir.
Kısaca özetlemek gerekirse, Marcel Duchamp’ın (kaynaklarda geçen ismi Çeşme’dir.) Pisuvar Çeşme eserine baktığımızda; Gördüğümüz pisuvar sanatçının 1917’de New York’ta bir armatür firmasından satın aldığı porselen pisuvarın kopyasıdır. Duchamp’ın yalnızca “R. Mutt” takma adıyla imzalayıp bir sergiye koyduğu bu acayip yapıt sıradan bir nesneyi alışılmış ortamından çıkarıp yeni ve alışılmamış bir ortama koyma düşüncesini örnekliyor. Marcel Duchamp, Hazır-Nesne ya da Buluntu-Nesne kavramını ilk kez bu işiyle ortaya koymuş; söz konusu kavram o zamandan beri sayısız sanatçıyı etkilemiştir.
Marcel Duchamp “R. Mutt” Bakış Açısı
Sanatçı bu eser ile o dönemde çok fazla tepki ile de karşılaşmıştır. Sanata gereken ciddiyeti vermediği ve uygunsuz nesneleri sanatla birleştirdiği için bu duruma karşı çıkanlar dahi olmuştur. Duchamp 1917’de yaptığı özgün heykeli savunurken sanatın ne olduğu konusundaki geleneksel kabullere meydan okudu. “Bay Mutt”un yapıtı kendi elleriyle yapıp yapmadığının değil, bunu seçmiş olmasının önemli olduğunu öne sürdü. Dolayısıyla çalışmaları ortaya koymak değil, düşünce ve seçim önemliydi.
Ve Duchamp, farklı bakış açısı ve düşüncesiyle günümüzde hala adından söz ettiren bir sanatçı oldu. Onun için fikir, ortaya koyulan alışılagelmiş işlerden daha önemliydi. Bunun en net örneklerinden biri de “Pisuvar Çeşme Eseri” eseridir.
Sanatçının Doğum: Blainville, 1887. Ölüm: Neuily, 1968
Bu arada pisuvar kelimesi “pisuar” olarak da yazılmaktadır. TDK sitesini incelediğimizde Türkçe’de pisuvar olarak kullanıldığını görüyoruz.
